Massage en gezondheid deel 4
Massage: weldadig voor het gehele bewegingsapparaat
De vorige keer hebben we het over spieren gehad en de rol van massage om hun (weer) gezond en sterk te maken. Maar om soepel te kunnen bewegen zijn er buiten de spieren nog andere lichaamsonderdelen verantwoordelijk om te kunnen bewegen, zoals:
- bindweefsel
- botten en gewrichten
- banden en pezen
Spieren en bindweefsel
Spieren worden omhuld door een stevig vlies: het bindweefsel of de fascia. Blessures in de spier leiden tot ontstekingen. Na het herstel van deze ontstekingen, kunnen er verklevingen in het bindweefsel overblijven. Als deze verklevingen toenemen, dan raken ook aangrenzende spieren verkleefd. Dit noemt men ook wel adhesie. Door deze verklevingen verstrakt het vlies om de spier, waardoor deze in een te strak jasje komt te zitten: de spier kan zich niet meer goed ontspannen, maar heeft ook niet meer de ruimte om bewegingen soepel en vrij te kunnen maken.
Door verklevingen kunnen ook zenuwen en bloedtoevoer naar spieren beklemd raken. Een bekend voorbeeld hiervan is ischias. Bij ischias wordt de grote beenzenuw in de onderrug afgekneld door overspannen spieren en verklevingen.
Massage gaat verklevingen van bindweefsel tegen. Het weefsel raakt beter doorbloed. Massage bevordert ook de celvernieuwing, waardoor beschadigde cellen aangezet worden tot herstel. Het verkleefde bindweefsel wordt zachter en aangezet tot ontspanning. Hierdoor ontstaat er weer ruimte voor de zenuwen, spieren en bloedvaten.
Gewrichten: samenspel banden, pezen en spieren
Een gewricht is een verbinding tussen twee of meerdere botstukken. De uiteinden van die botstukken zijn qua vorm op elkaar afgestemd, zodat ze goed in elkaar passen. Die botten worden op hun plaats gehouden door:
- Het gewrichtskapsel dat ook gewrichtssmeer of synovia produceert
- Gewrichtsbanden
- Luchtdruk
- Spierdruk
Slijmbeurzen zorgen er verder voor, dat botstukken of pezen beschermd worden tegen overmatige wrijving. Het zijn een soort stootkussentjes gevuld met synoviaal vocht.
Regelmatige beweging en goede voeding houdt gewrichten gezond. De beweging zorgt voor doorbloeding, stimuleert aanmaak van synoviaal vocht en houdt de slijmbeurzen in goede conditie. Het synoviale vocht zorgt voor een goede smering van de gewrichten en beschermt ze ook tegen slijtage.
Mensen met artrose krijgen vaak te horen, dat dit slijtage is. Slijtage waar niks meer aan te doen is en waar je maar mee moet leren leven. Dat is heel jammer, want botten , banden en pezen zijn allemaal levende weefsels, die nog een zeker herstelvermogen in zich hebben. Maar veel beter is het natuurlijk om slijtage proberen te voorkomen.
Gewrichten worden op hun plaats gehouden door de samenwerking tussen gewrichtskapsel, banden, pezen en spieren. Een goede conditie van al die onderdelen zorgen ervoor, dat gewrichten in topvorm blijven en weinig last van slijtage hebben. Verkrampte spieren of banden kunnen, doordat ze te hard trekken het gewricht letterlijk ontwrichten. Hierdoor kunnen weefsels en botstukken over elkaar gaan schuren en beschadigd raken.
Massage helpt om spieren, banden en pezen soepel te houden, wat belangrijk is om het gewricht in balans te houden. Het activeert de doorbloeding van banden en pezen en alle weefsels rondom het gewricht. Door mobilisaties en passieve rekoefeningen door de masseur kan de beweeglijkheid van het gewricht vergroot worden. Het stimuleert ook de aanmaak van synoviaal vocht, dat o zo belangrijk is om gewrichten soepel te houden en te behoeden voor slijtage.
Massage en gezondheid deel 3
Weldaad voor spieren vervolg
De werking van spieren
Spieren bestaan uit bundels van vezels, die bloedvaten, lymfevaten en zenuwen hebben. Om ieder spier zit een omhulsel van bindweefsel. Een spier in rust heeft relatief lange en dunne vezels. Bij beweging trekt hij samen door de vezels in te korten, waardoor ze dikker worden en waardoor ook de spier in zijn totaliteit korter en dikker kort. Deze contractie van spieren maakt allerlei bewegingen mogelijk, zoals lopen, lachen, praten, maar ook het pompen van het hart, het ademen, de werking van de darmen; dit alles is niet mogelijk zonder spieren. Vanuit ons centrale zenuwstelsel worden commando’s aan de spieren gegeven die de spier tot een beweging aanzetten. Dit is een heel ingenieus en ingewikkeld proces. Om over energie te beschikken om te kunnen bewegen heeft de spier voeding nodig. Deze voeding haalt ze uit het zuurstofrijke bloed.
Spierpijn
Soms merk je tijdens inspanning al een verzurende pijn optreden in de spieren. Deze directe spierpijnen ontstaan, omdat spieren bij het maken van energie melkzuur produceren. Deze afvalstoffen moeten afgevoerd worden via lymfe en de bloedvaten, waarna ze door de lever afgebroken worden. Als deze afvoer niet goed verloopt en of de lever kan het werk niet aan, dan blijft het melkzuur zich ophopen in de spier, waardoor deze zuur blijft en verkrampt. Dat is ook een van de redenen, waarom intensief sporten altijd vergezelt moet gaan met een goede rustperiode.
Massage na het sporten stimuleert de afvoer van afvalstoffen, waardoor de spier gemakkelijker herstelt. Tevens stimuleert ze de doorbloeding, doordat het de bloedvaten tijdelijk verwijdert. Hierdoor wordt de aanvoer van vers zuurstofrijk bloed groter. Zuurstofrijk bloed voedt de spier zodat die nieuwe inspanning kan verrichten met minder kans op verzuring. Massage zet ook het lymfevocht in beweging, waardoor de lymfe ook zijn zuiverende werking goed en in een sneller tempo kan uitvoeren. Massage zorgt zo voor een verbeterende spierpresentatie: een reden waarom massage steeds meer bij tal van sporten wordt ingezet.
Spierpijn die zich pas na 1 of 2 dagen manifesteert, ontstaat doordat door de inspanning scheurtjes in de spieren ontstaan. Zolang die heel klein zijn, is dat juist gunstig. De spier gaat dit repareren; en door deze reparatie kan ze groeien, waardoor ze volgende keer meer belast kan worden.
Grotere scheuren, zoals bijvoorbeeld een zweepslag in de kuiten, zijn vaak het gevolg van slechte voorbereiding, opwarming, te plotselinge felle bewegingen. Hierbij raakt de spier echt beschadigd en na het herstel blijft vaak lidtekenweefsel en verklevingen over. Bij een echte overbelasting, zoals een ontsteking of een verstuiking is massage de eerste paar dagen niet toegestaan. Massage zou teveel activeren in een gebied, waar al heel veel gaande is. Het getroffen lichaamsdeel dient eerst meer tot rust te komen. Bovendien is het nieuw gevormde weefsel nog heel kwetsbaar. In een latere fase kan massage helpen om de vorming van lidtekenweefsel en verklevingen te beperken.
Massage: Ontspannen spieren
Verkrampte en overspannen spieren ontstaan meestal niet door sporten of een teveel aan beweging: maar juist door te weinig of verkeerde lichaamsbeweging (computergebruik), veel spanning en stress. Hierdoor kunnen knopen in de spieren ontstaan. Massage helpt op verschillende manieren om de knopen “op te lossen”. Door wrijving ontstaat er warmte, waardoor het harde en gespannen weefsel zachter wordt. Door druk toe te passen op de spierknoop gaat er via de zenuwen een prikkel naar de hersenen. In feite geef je een boodschap aan de hersenen door, dat er sprake is van extra spanning. Via de zenuwen komt er dan een signaal terug om deze spanning weer los te laten. Doordat de doorbloeding en lymfesysteem ook gestimuleerd wordt, kunnen de opgehoopte afvalstoffen uit de spier afgevoerd worden.
Spieren werken niet alleen. Ze zijn verbonden met banden, pezen, botten en gewrichten en zitten in een zak van bindweefsel. Niet alleen spanningen in de spier zelf, maar ook spanningen in het omringend weefsel kunnen de spier flink beperken in haar bewegingen. Hierover kunt u de volgende keer lezen.
Massage en gezondheid I
Het streven naar geluk en een goede gezondheid behoort tot de meest belangrijke intrinsieke behoeften van een mens. Geluk wordt vaak gelijkgesteld met het hebben van een goede gezondheid. We wensen elkaar gezondheid toe: aan het begin van het nieuwe jaar, bij een glas wijn of bier.
Een andere belangrijke intrinsieke behoefte van de mens, is de behoefte aan aanraking. Hoe belangrijk dit is, blijkt uit diverse onderzoeken die gedaan zijn naar kinderen die verblijven in weeshuizen. Deze kinderen ontwikkelen meer gedragsstoornissen, hebben een lager IQ, ze zijn minder gezond en de kindersterfte is er hoger, dan bij kinderen die opgroeien in een gezin. Ze worden gevoed, krijgen schone kleding en een warm bed; maar ze missen een dagelijkse liefdevolle aanraking.
In massage komen het streven naar een goede gezondheid en de behoefte aan aanraking bij elkaar. Anders dan de oosterse mens, hoort massage voor de westerse mens niet zo vanzelfsprekend bij de routine van het dagelijkse leven. We kennen het wel, maar er wordt vaak (te) lang gewacht om de beslissing te nemen om naar een masseur te gaan. Tot het moment, dat men het gevoel heeft dat men zowel figuurlijk als letterlijk steeds vaster komt te zitten. Er wordt dan gezegd: “Ik zit niet zo lekker in mijn vel; het wordt tijd dat ik me een keer laat masseren”. En hiermee bedoelt men dan meestal, dat het lichaam stijf en stram aanvoelt, spieren verzuurd zijn en dat men het gevoel heeft dat de veerkracht uit het lijf verdwenen is. Maar ook, dat men niet meer zo vrolijk is, het leven met al zijn verplichtingen zwaar aanvoelt; dat het hoofd vol is van negatieve gedachten, die niet weg lijken te kunnen.
Wat uit bovenstaande regels opvalt, is dat wat we benoemen, zowel een letterlijke als een figuurlijke betekenis heeft. Nog anders gezegd, op dezelfde uitspraken is vaak zowel een fysieke klacht, alswel een psychische klacht van toepassing. We hebben last van vastzittende spieren, maar tegelijkertijd ook van emoties die vastzitten. Er is sprake van zowel een fysieke als een psychische blokkade; het lichaam stroomt niet meer. Men voelt plaatselijk teveel en of zelf plaatselijk “niets”, waar men eigenlijk “iets” zou moeten voelen.
Massage is nog steeds meer ingeburgerd in de oosterse samenleving, dan in de westerse samenleving. De oosterse geneeswijzen kennen ook een veel minder strikte scheiding tussen fysieke klachten en psychische klachten. Fysiek en psyche zijn in de oosterse visie met elkaar verstrengeld. Onevenwichtigheid, tekorten op het ene vlak, roept vaak blokkades op in het andere vlak.
Een gezond lichaam is een lichaam, dat een soepel lijf heeft en een veerkrachtige geest. In feite is ons lichaam een machine, die leeft op de consumptie van voeding uit eten en lucht en úit gedachten. Hoe beter en schoner deze consumptie is, hoe gemakkelijker de machine kan werken, kan produceren. Bij deze productie heeft het lichaam beweging nodig om ervoor te zorgen, dat de processen op gang worden gebracht en de benodigde cyclussen soepel doorlopen kunnen worden.
De machinerie van ons lichaam krijgt vaak tegelijk met de inname van consumptie (eten, lucht en gedachten) vervuilingen mee naar binnen, die op een goede manier afgevoerd moeten worden. Een auto die getankt wordt met vervuilde benzine, gaat sputteren en vastlopen. Datzelfde gebeurt eigenlijk met ons lichaam. Bij bijna elk voedsel dat we naar binnen krijgen, zit een deel wat het lichaam niet kan gebruiken; soms zelf stoffen die giftig zijn of ziekten kunnen veroorzaken. Bovendien heeft het “goede” voedsel bewerkingen nodig, om opgenomen te kunnen worden. Een gezond lichaam met een goede stofwisseling kan dit zonder problemen aan. Goede voedingstoffen worden omgebouwd tot stoffen, die een essentiële bijdrage leveren aan de productie; slechte en of overtollige voedingstoffen worden afgevoerd via ontlasting, zweet en uitademing. Krijgt een lichaam echter veel te veel voedsel of nog erger een teveel aan slecht voedsel, lucht of gedachten binnen, dan kan het dat niet meer goed verwerken. Het overtollige en of slechte voedsel wordt niet meer afgevoerd, maar wordt opgeslagen. Die opslag vindt onder andere plaats in het bindweefsel, dat gaat verdichten en in spierweefsel, dat gaat verzuren. Door ophopingen kunnen processen geblokkeerd raken. Het kan zo erg zijn, dat ook cellen en organen aangetast worden en niet meer goed functioneren.
Uit bovenstaande blijkt hoe cruciaal een goede voeding is voor de gezondheid. Toch is het soms schrikbarend om te zien, hoe iemand soms jarenlang heel ongezond kan eten, zonder dat hij/zij ziek wordt. Zo’n persoon kan geluk hebben en bijvoorbeeld met een sterke constitutie geboren worden. Hij/zij bezit dan als het ware over een krachtige motor, die veel “rotzooi” verwerken kan. Een ijzersterk gemoed kan ook een bijdrage leveren om ervoor te zorgen, dat lichamelijke processen goed blijven functioneren. Angsten, zorgen en wanhoop verlammen ons: ze bezorgen ons hartkloppingen en leiden tot een oppervlakkige ademhaling. Ze kunnen ook voor obstipatie zorgen of diarree, waardoor de stofwisseling ontregeld raakt. We krijgen niet meer de benodigde zuurstof binnen: die o zo belangrijke brandstof van ons lichaam. Voeding wordt niet goed opgenomen; afvalstoffen niet goed verwerkt en afgevoerd. Van de andere kant blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek, dat veel slecht voedsel en de daardoor uitgeputte darmsystemen kan leiden tot storingen in het brein, die op hun beurt weer leiden tot gedragsstoringen: adhd, autisme, depressies.
Volgens de Chinezen zijn er vier pijlers waarop een goede gezondheid rust: goed ademen, goed eten, goed bewegen en goed denken.
En zijn komen we bij het belang van massage. Massage levert een bijdrage aan goed ademen, goed bewegen en goed denken. Het helpt misschien niet letterlijk bij goed eten, al is ook daar iets voor te zeggen, maar een buikmassage kan wel de stofwisseling ondersteunen. In ieder geval levert massage een bijdrage aan een goed transport van goede voedingstoffen en de afvoering van afvalstoffen. Van massage wordt vaak in de eerste plaats gezegd dat het zorgt voor een goede doorbloeding van weefsels en stimulering van het lymfesysteem. En daar kom je al bij een heel essentieel punt van gezond zijn en gezond blijven. Want bloedaders zijn de voedingskanalen van ons lichaam. Ze brengen het voedsel, dat via de spijsvertering verwerkt is tot bouwstoffen, die het lichaam nodig heeft om te functioneren, naar weefsels en organen. Via de bloedvaten en de daaraan gekoppelde lymfevaten worden, overtollige en vervuilde stoffen afgevoerd. Het lichaam wordt zo gevoed en gezuiverd.
In volgende delen zal ik verder ingaan op de positieve bijdrage die massage levert aan de vier pijlers, die aan een gezond lichaam ten grondslag liggen: de rol van massage bij goed ademen, eten, bewegen en denken.